Aitatasunaren ajeak eta biajeak (III): gaitasun berri arraro hori

Bat-batean barneratzen duzun gaitasun bat da. Ahalegin berezirik egin gabe. Atzo ez zeneukan, eta gaur bai. Egun batetik bestera gertatzen da, harrigarria badirudi ere. Eta abilidade berri hori eskuratzeko, ez duzu ikasten jardun behar, ezta praktikatzen edo entrenatzen ere. Berez datorren zerbait da, nahi gabe zugan sortzen dena, ezerezetik etorria, betidanik zure baitan egon balitz bezala.

Baina ez da horrela. Ez da betidanik izan duzun gaitasun bat. Eta ez zeneukanean, harritu egiten zintuen besteengan erraztasun hori ikusteak, trebetasun hori normala balitz bezala nola erabiltzen zuten egiaztatzeak, eta zuk, inozo horrek, zertan ari ziren ulertu gabe, behatzen laguntza behar zenuen euren parean jartzeko…

Igaro dira egun ilun horiek, ordea. Orain, zu ere euretako bat zara. Eta okerrena da ez dakizula nola gertatu den, ezta zehazki noiz gertatu den ere. Atzo izan ote zen, herenegun, edo duela bi aste, auskalo!, baina bat-batean norbaitek zure semeak zenbat denbora duen galdetu dizunean, bai, zuk ere halaxe erantzun duzu: hamabost hilabete. Eta harrituta begiratu diozu zeure buruari, euroak pezetatara bihurtu behar ez bazenitu bezala sentitu zara, semearen adina hilabeteetan emateko eta hilabete horiek zenbat denbora diren ulertzeko gai zarela ikusi duzunean.

Eta pentsatzea, lehen, duela ez horrenbeste, gorrotatu egiten zenituela urte eta erdi esan ordez hemezortzi hilabete zioten odolgabe haiek…

Eroak

Pertsona bat hil eta sei zauritu zituen atzo gazte batek Bilbon, jakingo duzue, egunkari guztiek dakarte berria. Irratia entzuten ari nintzela jakin dut nik. Abizenen grafia euskaratzeari buruz ari ziren, eta nik ere lehen abizenarekin arazo hori ez dudan arren (Arrieta horrek ez baitu aukerarik ematen “castellanizatzeko”), nire bigarrenarekin (Cortajarena) halako batean zerbait egin beharko nukeela pentsatzen ari nintzen (halako mingostasun txiki baina eramanezina eragiten baitit C letra hori abizenaren hasieran ikusteak), Bilboko berriemailearekin konexioa egiteko eten dutenean abizenei buruzko jarduna.

Berriemaileak kontatutakoak jarri nau egunkari bila. Xehetasun txikiek jarri didate oilo-ipurdia, uzkurtu didate bizkarrezurra: “sukaldeko aizto bat erabili zuen, hamazazpi zentimetroko xafla zuena”, “taberna barruan, beste gizon bati eta beste emakume bati eraso zien; langileak sukaldean babestu ziren, eta atearen kontra ere sastaka ibili zen”, “nora ezean zebilen, begirada galdua zuela”, “bere onetik aterata jardun du 31 urteko gazteak”…

Sarraskia gertatu den tokiaren parean, estetika-zentro batean lan egiten duen emakumea gutxigatik libratu da: “ni izan nintekeen hildakoa, normalean lehenago heltzen naiz, baina gaur bidean lagun batekin egin dut topo, eta…”

Oilo-ipurdia jartzen zaizu, bizkarrezurra uzkurtzen: ni izan naiteke hurrengoa, edo zu, zu izan zaitezke. Zergatik ez? Geroz eta jende gehiago dago langabezian, geroz eta jende gehiago geratu da etxerik gabe, itxaropenik gabe, ezer gabe, geroz eta ero gehiago dabil kaleetan.

Berriz irakurri dut berriaren hasiera: “Ustezko erasotzailea 31 urteko gizonezko bat da, B.A.K., eta Barakaldon bizi zen; ez zuen, itxuraz, inongo harremanik biktimekin…”. Izuak hartu nau: edonor izan daiteke hurrengoa, ero asko dabil kaleetan, agian zu, agian bera, agian…, ni izan naiteke hurrengoa, ni izan ninteke atzokoa.

Zergatik idatzi?

Musidramas (CC: aitortu, ez-komertzial, baldintza berdinetan)

EHU-ko ikasle talde bat ikerketa bat egiten ari da, eta hiru galdera egin dizkidate (idazletzat hartuta...): Zergatik idatzi? Idaztea noraino da libre? eta Zein dira zure obra/idazle gogokoenak?

Hau da bidali diedan erantzuna.

Eskerrik asko, Laxa

Aurtengo (2011) maiatzeko bazkarian

Ostiralean (urriak 14) hil zen Laxa laguna. Benito Lertxundiren argitaratu gabeko hiru abesti entzuten eman omen zituen azken hatsak. Medikuek duela urtebete inguru diagnostikatu zioten minbizia ezin izan du garaitu, eta heriotzak behar baino lehenago eraman digu zoritxarrez, autobusean (Zarauzko eskubaloi taldearekin hara eta hona) hainbat aldiz gidari izan dugun adiskidea. Ingurukoak eta lagunak ondo agurtuta joan da, ordea, modurik dotoreenean, horretarako gutxik izango luketen ausardia eta irribarrearekin. 

Aitatasunaren ajeak eta biajeak (II): Emetuta

Gizonaren eta emakumearen arteko berdintasunaz ari ziren behin irratian, esanaz emakumeak gizonaren plazak eskuratu behar dituela (goi-karguak lanean, berdintasunezko errepresentazioa politikan­­­, eta honelako kontuak), harik eta entzule fin batek gauzak bere lekuan jarri zituen arte, oso zentzuzkoa iruditu zitzaidan argumentu batekin: gizona dela emakumearen plazak bete behar dituena, eta alderantzizkoan tematuegi gaudela gizarte alu (adjektiboa nirea da) honetan.

Aitatasunaren ajeak eta biajeak (I): irakurtzea utopia bihurtzen denean

Laster hartuko du loak, esan zidan emazteak semea nire eskuetan utzi zuenean. Uztaileko asteazken eguzkitsu bat zen, arratsaldeko bostak, eta liburu on bat hartuta (Montoiaren Gasteizko hondartzak) abiatu nintzen paseoan, emaztearen hitzek adoretuta: nahikoa izango duzu ume-kotxean bueltatxo bat ematearekin…

Edozein momentu ona da...

Kontxako pasealeku osoa egin nuen, gora lehendabizi, behera ondoren, parkean jolasten utzi beste ordu erdi batez, segi paseoan berriz Antiguoko kaleetan barrena, eta ia bi ordu beranduago, azkenean!, pertsianak itxi zituen semeak. Nirea zen garaipena. Lau hilabeteren ostean, ordubete eder bat neukan irakurtzeko, apar perfektuko garagardo freskoaren konpainia noblean. 

Terraza ongi aukeratzea ere, garrantzitsua zen. Errepidetik urrun behar zuen, motor baten burrunbak semea esnatzea ez banuen nahi; inguruan umerik ez izatea ere kontuan hartzekoa zen, gutxien espero duzunean marruka hasten iaioak baitira; koadrila zaratatsurik ere ez nuen nahi, barre zoliak ohikoak baitira halakoetan; karga eta deskargako lekua izatea ere ez zen komeni, kamioiek egiten duten zarata handia izaten baita…

Aukeratu nuen azkenean. Leku lasaia zirudien: ez errepiderik, ez karga eta deskargarik, ez umerik, ez koadrilarik, ez emakume ahoberorik… Eskatu nuen garagardoa (inportatua, Leffe bat). Dastatu nuen: mmmmmmm, oso hotza baina ez hotzegia, hatz eta erdiko aparrarekin, Lefferen ohiko kopa zabal eta ederrean zerbitzatua. Semeari begiratu nion begi-zeharka: lo-zomorro zegoen. Segi horrela, segi horrela!, xuxurlatu nuen nirekiko. Liburua atera nuen, azala laztandu, argazki bikain hura behatu nuen, atso zahar hura neuri begira galernatik ihesi, kontra-azala irakurri nuen, egileak idatzitako liburuen zerrenda: irakurtzen hasterako bete beharreko erritu ekidinezina zen. Kito. Prest nengoen. Lehen orria ireki nuen, lehen paragrafoari ekin nion, lehen esaldiari, lehen hitzari, eta une horretantxe, deabruak hartuta bezala, hamar bat ume atera ziren aldameneko ezkaratzetik, marruka-txilioka-garrasika-oihuka, atzetik azalik gabeko izaki begi-zakilduna balute bezala.

Hortik aurrerakoa, nori axola zaio?

Kontxako Bandera: tragedia greziarren pare

Tragedia greziarretan ohikoa da patuaren halako jokaldi harrigarri eta askotan ez-sinesgarri bat gertatu eta horren ondorioz iristea istorioaren esperotako amaiera tragikora.

Alberto Varela (CC-Egiletza aitortu)

Kirola atsegin dutenek pena hartuko zuten, gaur, Kontxako Banderan gertatu dena ikusita: patuaren jokaldi ustel batek (itsaso txarrak eta haize aldaketak, kasu honetan) aukerarik gabe utzi ditu bigarren txandan arraunean egin dutenak: Astillero, Hondarribia, San Juan eta Tiran. Alper-alperrik denboraldi guztiko prestaketak eta entrenamenduak.

Autokritikaz gogoeta laburra eta adibide praktiko bat: “Itsaso urdin bertikala” laburmetraiaren autokritika

Makina bat aldiz tokatu zait entzutea idazleren bat edo bestelako artistaren bat bestek egindako lanaren kritika gordina eta gupidagabea egiten, eta pertsona horiexek berak mutu geratzea euren lanaren aurrean, edo, are okerragoa dena, eurek egindako lanei buruz lausenguak soilik botatzea. Kritika ugari, baina autokritika gutxi, bazterretan.

Egile asko lotsatu egiten omen da, bestalde, beren lehen lana urte dezente igaro ondoren berrirakurri edo berrikusitakoan. Stanley Kubrick zine-zuzendari handiak ere ez omen zuen etsi "Fear and desire" bere lehen lanaren kopia guztiak desagerraraztea lortu zuen arte (hala dio Wikipediak ere). "Gaztetako akatsa" deitu zion bere lehendabiziko lan horri. Ez omen zuen lan haren egile zela aitortu nahi, hain zen perfekzionista gizona...

Baina zer hobea zure lanari zuk zeuk egurra eman eta egindako akatsak mundu zabalean erakutsiz "ofizioaren" gako batzuk (egin behar ez diren hanka-sartzeak, behintzat) ematen saiatzea baino. "Ofizioaren" zailtasunak eta norberaren ezintasunak azaleratzea baita bestek zure akatsetatik ikasteko modurik onena, eta akatsetatik ikastea baino pedagogia hoberik, gutxi...

J. Campion-en "The piano" pelikula dela-eta...

Pelikula ez baduzu ikusi, ez jarraitu irakurtzen, bukaerari buruzko iruzkintxo bat egitera noa eta.

Pelikularen bukaeran, Holly Hunterrek jokatzen duen pertsonaiari (Adari)...

Legazpi – Chillida Lantoki Museoa – Etxeberria jatetxea (I)

Egun-pasa polita egin genuen lehengoan Legazpi aldean, Chillida Lantoki-Museoa bisitatzeko aitzakiarekin. Uztaileko asteazken batean joan ginen andrea, hamar hilabeteko semea eta hiruok, eta lehendabiziko sorpresa Lantoki-Museoaren sarreran eman ziguten: asteburuetan soilik irekia. Atean bertan jartzen zuen telefonora deitu genuen, esperantza gutxirekin, baina are sorpresa handiagoa jaso genuen arratsalderako hitzordua eman zigutenean; ez sinisteko luxua, krisi garaiotan batez ere: guretzat bakarrik ireki zuten museoa, eta “esklusiban” eman zizkigun azalpenak neskato aurpegi luze batek (gehitxo makillatuta, nire gusturako), euskara argi eta txukunean.

-          Asteburutan soilik irekitzen dugu –esan zigun, eskumuturrean tatuatuta zeukan tximeletari begira ez distraitzeko burrukan nenbilen bitartean. – Gustatzen zaizu? –galdetu zidan besoa niregana hurbilduz; oso polita, oso polita, esan nion. –Kostan geratzen dira turista gehienak… Mirandaolan egoten gara, eta norbaitek deitzen badu, hitzordua jartzen saiatzen gara.

Gure semea lo, Txillidaren mutur aurrean.

Ikustekoa da lantoki-museoa. Donostiako Tabakaleran espazioa antolatze aldera egin behar edo egin nahi dutenaren filosofia dauka paper-fabrikak ere: bere horretan utzi dituzte horma zahar handiak, papera egiteko makinaria erraldoiaren parteak, sabai altuak… Eta horrek xarma oso berezia ematen dio lekuari. 

Legazpi – Chillida Lantoki Museoa – Etxeberria jatetxea (II)

Nire lagun Etxabek esaten duen moduan (eta artista handia da bera, eta kasu egitea komeni), bidaiatzea ondo dago, eta kultura ere bai, baina bidaia kultural-gastronomikoak baino hoberik ez dago… Alegia, jan-edana ondo egitea izaten da gure tankerakoentzat, askotan, bidaiaren xede garrantzitsuenetarikoa. Beno, bale: garrantzitsuena.

Horregatik, Legazpira egindako egun-pasa honetan (ikus kronika kulturala hemen), Chillidaren lantoki-museoa irekita edo itxita zegoen begiratu ez, baina non jan behar genuen ondo planifikatuta abiatu ginen. Janarekin broma gutxi (Etxabek dixit).

 

Euskal Herriko txoko guztietan baititugu lagunak, Urretxuko kontaktuari deitu genion, gomendioa eman ziezagun. Albisua karrerako lagunak Etxeberria jatetxea gomendatu zigun:

-          Ondo jango duzue han. Hamasei bat eurotan ditek eguneko menua, eta lekua elegantea duk.

Seuleko argazkiak txukun webgunean

Seulen egon gineneko argazkiak txukunduta jarri ditut www.bertolarrieta.net webgunean.
Hemen klik eginda ikus ditzakezu.

 Zure iritzia eman dezakezu, mezu honi erantzunez.
Mila esker,
Bertol

Xala txapeldun: hausten den hezurra sendatzen denean

Final gogoangarrian lortu zuen Xalak buruz buruko txapela, igandean. Perfekzioaren marratik gertu jokatu behar izan zuen Olaizolari irabazteko. Hilabetean, apendize bat galdu eta txapel bat irabazi du Lekuineko pilotariak.

Asko dira beste Xala bat ikusi zutenak, sutsuagoa, beroagoa, oldarkorragoa, emozionalki osoagoa. Beste adjektibo bat gehituko nuke nik: espiritualagoa, mistikoagoa. Kirol-lehia egin dutenetako batzuek zertaz ari naizen jakiteko zortea izango dute: bada une bat, bihotzak eta buruak bat egiten dutenean, emozioak urtetan landutako gaitasun guztiak airean jartzen dizkizunean, partidaren tentsioak eta zure kontzentrazioak marraztutako marra zuriak infinituan elkartzen direnean, ikusleen indarra zure sentitzen duzunean, adrenalina zainetan dantzan sumatzen duzunean, bada une bat garaiezina zarena, patua zure alde duzula badakizuna: zurea da garaipena, zurea izango da, ez dauka atzera bueltarik. Berdin dio kontrarioak zer egiten duen. Deitu inspirazioa. Deitu kirolariaren estasia, kirol-orgasmoa. Deitu nahi duzun bezala. Nik, nire hirugarren mailako eskubaloi-atezainaren paper xumean, hori sentitzeko zortea izan dut, eta, zinez diotsuet, zirraragarria da momentu hori.

Xalak ­­––badakit––, une mistiko hori bizi zuen kantxan, lehengo igandean. “Batzuetan begi itxiekin astintzen nuen pilota, eta dena barruan sartzen zen”, esan berri du (DV). “Patua izango zen, agian. Nork daki. Ebakuntza egin ez balidate, agian ez nukeen irabaziko”, esan du, era berean (Berria). Baina esan dituen guztietatik, hauxe gustatu zait gehien (Berria): “gertatzen zaizun guztia zerbaitengatik da, eta ahal bada, pertsonalki aberats zaitzan baliatu behar da. Hausten den hezurra sendatzen denean, gogorragoa bihurtzen da.”

Zorionak Xala! Zorionak txapeldun!