2013/01/24

"Alter ero": bosgarren kritika

"Alter ero" liburuari zegozkion kritika guztiak amaitu zirelakoan nengoen, baina bosgarrena argitaratu berri da ustekabean (ezetz seigarrenik atera!). Argiaren webgunetik irakur dezakezu kritika osorik: http://www.argia.com/argia-astekaria/2354/alter-ero

Edo arazoren bat izanez gero, hemen jarraian, "segi irakurtzen" botoia sakatuta.

2013/01/08

Aitatasunaren ajeak eta biajeak (VII): pikutara dena!

Lagun batek esan dit aitatasunaren ajeei buruz ezer gutxi idatzi dudala oraindik, ea dena polita den. Galdera erretorikoa, inondik inora, berak bai baitaki ezetz. Aitatasunaren kontu eder eta samurrak literaturan kabitzen ez zaizkidan moduan, ordea, kontu gogorrenak bere gordinean blog honetan jartzea ere ez zait samurra egiten. "Alter ero" liburuko ipuin bat utziko dizuet, hortaz, aitatasunak inoiz inori sortuko zion sentipen bat, sotilki bada ere (edo ez hain sotilki, auskalo), bertan kontatzen delakoan: dena pikutara bidaltzekoa, hain zuzen. Gustura irakurriko duzuelakoan... (klikatu "segi irakurtzen" botoia, ipuina irakurtzeko).

2013/01/03

2013an irakurritako liburuak: inbentarioa

2013an irakurritako liburuen inbentarioa eramango dut hemen:
 
- Rayuela (J. Cortazar) 

Rayuela argitaratu zela 50 urte bete dira aurten, eta aitzakia horrekin liburua berrirakurtzea erabaki nuen (oraingoan, ordena ez jarraituan; zenbakizko ordenan, alegia). 20 bat urterekin saiatu nintzen irakurtzen lehendabiziko aldiz, eta orduan ezin izan nuen ehungarren orrialdera iritsi. 30 bat urterekin egin nuen bigarren saiakera, eta gozatu ederra hartu nuen. Aurten, 38 urterekin, hirugarren aldiz ekin diot liburua leitzeari, eta esan beharra dago ikaragarri gustatu zaidala. Harrigarriena, hala ere, zera izan da, paregabe gisa gogoan nituen kapituluak (pianistarena, esaterako) ez zaizkidala orain hain onak iruditu, eta aitzitik beste kapitulu batzuk izugarri gustatu zaizkidala. Denborak ez baitu liburuan zirrikiturik eragin, baina bai nigan...

Liburuak duen bertuterik onena, nire ustez, pertsonaia paregabeak (mitikoak!) eraikitzeko trebetasuna da: ez bakarrik hainbestetan aipatua izan den La Maga, inoiz irakurri dudan emakumezko pertsonaiarik xarmangarriena (Capoteren Tiffanyseko Holly Golightly-rekin batera), baita antiheroi gisa aurkezten zaigun Horacio Oliveira bera ere.

Horretaz gain, Cortazarren kontatzeko modua dago. Hau baino ederragorik ez dut sekula ezagutu. Rayuelaren lehen paragrafoa, esaterako, irakurritako nobela-hasiera onenen zerrendan lehen postuan dago, zalantzarik gabe.

Hala eta guztiz ere, oraingo irakurraldian "Rayuela"ren ahulguneren bat ere ikusi dut: Argentinako zatian behera egiten du nobelak, eta bukaera gehiegizkoa iruditu zait oraingoan, nobela guztian zehar mantentzen den sotiltasunaren aurkakoa, eta hori ez zait batere gustatu. Eskerrak! Jainkotuegia baineukan Cortazar!

2013/01/02

2013an ikusitako pelikulak: inbentarioa

Aurten zinean ikusten ditudan pelikulen inbentarioa eramango dut hemen (eta zinetatik kanpo ikusitako aipagarrienak):

- 2013/12/11: La gran belleza (Sorrentino)

Nostalgiari buruzko pelikula ederra da "La gran belleza", edertasunari buruzkoa, baina batez ere edertasunaren galerari buruzkoa, bizitzari buruzkoa baina bizitzaren gainbeherari buruzkoa. Eta bikain egina dago filma, estetikoki dotorea, eta Fellini gogora ekartzen duten xehetasunekin borobildua, batez ere absurdoaren eta surrealismoaren erabileragatik, Jarmuschen eran sortzen dituen pertsonaia harrigarri horiengatik, eta atzeko teloi handi eta metafora gisa Erroma erabiltzen duen moduagatik.
       Protagonistak 65 urte betetzen dituen egunean hasten da pelikula, neurri gabeko festa baten ondoren, bat-batean bere bizitzaren gainbehera datorkiola ohartzen denean. Nostalgiaz betetako bidaia bat egiten du filmak, eta pertsonaia nagusiaren atzetik istorio txikiz osatutako collage indartsua osatzen du Sorrentinok. Komikotik badu, elkarrizketa dizdiratsuekin; aktoreen lana bikaina da, argazki-lana eta musika dotoreak; baditu une hunkigarriak, eta baita mistizismorako tartea ere (agian, azken horretantxe dauka nire ustez ahulguneren bat, izatekotan).
      Pelikula borobila ondu du, dena dela, Sorrentinok, eta aurtengoa izanagatik, klasiko kutsua hartzen diozu zinematik ateratakoan. Izateko bidean da.

- 2013/12/22: De tal padre, tal hijo (H. Kore-Eda)

Sei urte eta gero, eurekin hazi duten umea eurena ez dela jakingo du aita zorrotzeko bikote japoniar gazte batek, semea beste familia batekoarenarekin trukatu zietela jaiotzean. Antena 3 kateko igande arratsaldetako pelikula siesta arazleen gidoia dauka, beraz, Kore-Edaren honek, baina alde ederreko finezia eta dotoreziarekin egina dago. Japoniar gizartean hain errotuta dagoen lanarekiko atxikimendua eta aitatasun afektibo baten hutsunea leuntasun handiarekin eszenaratzen ditu Kore-Edak, Bach-en piano doinu sotilak tarteko, eta Canneseko sari berezia eta Donostiako publikoaren saria eramateko balio izan diote merituok. Kritikaren eta publikoaren arrakastak hauspotuta joan nintzen zinemara, baina gidoi negar arazleak, pertsonaien jokaera askotan ulertezinak (nahiz eta gehienetan sinesgarriak izan) eta kameraren mugimendu leun baina etengabeak aztoratuta eta apur bat mariatuta atera nintzen. Aitatasunaren balioei buruz gogoeta egin nahi duenarentzat egokia izan liteke pelikula (eta ni neu naiz horietako bat), baina zer nahi duzue esatea, hala eta guztiz ere, ez nau konbentzitu.

- 2013/12/18: La vida de Adele (A. Kechiche)

Adele izeneko nerabe baten begietatik kontatutako pelikula honek, ezin gertuagoko lehendabiziko pertsonan kontatzen dizkigu protagonistaren ibilerak, bere sexualitatearekiko zalantzetatik abiatu eta desioaren eta maitasunaren zirrikituak ondo arakatzeraino. Bikain kontatutako pelikula da lehen planoaren erabilera ia obsesiboak apur bat aztoratzen bazaitu ere, baina hori da segur aski zuzendariaren asmoa, eta ondo lortzen du horrela protagonistaren larruan sentiaraztea, zeure
egiteraino bere desioak, beldurrak eta minak. Horretarako, bikote protagonistaren lan ezinhobea goraipatu beharra dago, hain gutxirekin hainbeste esateko duten gaitasuna: parkean lehen aldiz elkartzen direnekoa da ziurrenik pelikulak duen unerik gogoangarriena, hunkigarriena, daukan sentiberatasunarengatik eta desioaren adierazpen sotilarengatik (sexu eszena esplizitu gehienak baino askoz ederragoa dena bidenabar esanda, nahiz eta sexu-eszenak ere ederrak diren bere gordintasunean). Justu kontrakoa gertatu zait, ordea, bukaera aldeko tabernako eszenan, non sinesgarritasuna kinka larrian jartzen baita Adeleren erreakzio, nire ustez, gehiegizkoan.

Pelikula ona Kechicherena, Cannesko zinemaldiaren Urrezko Palmorria eta Fipresci sariarekin besapean etortzeagatik, espektatiben azpitik geratu bazait ere. Nabarmendu beharrekoa da nobela luzeen gisan, nola xehetzen dituen Adeleren ibilerak errealismo ikaragarriarekin, eta nola lortzen duen ikusleak protagonistarekiko, eta bereziki bere minarekiko, erabat enpatiko bihurtzea ere.

Kritika gehiago hemen...

kontaktua: bertol@bertolarrieta.net

kontaktua: bertol@bertolarrieta.net
www.bertolarrieta.net