2014ko pelikulen inbentarioa

2014an zinematan ikusitako pelikulen inbentarioa egingo dut hemen (eta zinemetatik kanpo ikusitako aipagarrienak ere gehituko ditut), eta saiatuko naiz pelikula bakoitzaren kritikatxo bat -edo iruzkintxo bat, bederen- egiten.

2014/12/30: Mommy
Estetika berezi eta dotorearekin, eta Truffaut-en "Les quatre cents coups" (1959) bikaina gogoratzen duen gidoiarekin, pelikula oso ona ondu du Xavier Dolan gazteak. Gertutik jarraitzeko moduko ibilbidea darama Dolanek, 25 urte eskasekin: http://es.wikipedia.org/wiki/Xavier_Dolan

2014/12/13: Magia a la luz de la luna
Ona da Allenen azken pelikula. Ona gidoia, onak aktoreak, forma aldetik txukuna eta mamia ere badu. Baina Augusto Monterrosok esan ohi zuen bezala, istorio on bat idazteko ez dago formula majikorik, eta formula majikoa lortzen baduzu, igarri egiten zaizu, eta iada ez dauka graziarik. Hori gertatzen zaio W. Alleni nire ustez. Pelikula on eta atseginak egiteko formula majikoa lortu du, baina kitto. Ez doa harago. "Zelig"-en egin zuen eran arriskatzea nahiko genuke, aurretik eginda dituen formulak errepikatzen ibili beharrean. "La maldición del escorpión de Jade"tik gertu dagoen pelikula honek gozo-gozo baikaramatza, baina kasik sekula harritu gabe, aberatsenen saloi garesti eta -ai- erosoegi horretako besaulkian eserita.

2014/11/27: Loreak
Bikaina iruditu zait Garaño eta Goenagaren filma. Gidoi, argazki eta aktoreen lan paregabearekin, sotilki baina dotore egiten du aurrera pelikulak, sentsibilitate eta samurtasun handiarekin egin ere. Ez galtzekoa!

2014/11/20: La sal de la tierra

"La sal de la tierra" filmeko argazki bat

Salgadoren argazki-erreportaje aparten bidez eta musika dotorearekin, munduaren ustela erakusten digu Wendersek, XX. mendeko gatazka gordinei erreparatuz. "Gure historia, gerren historia da", diosku Salgadok, baina baita "gu gara, gizakiak gara, lurraren gatza". Hainbeste sarraski eta gero ere, bada esperantzarik. Lastima irudiekin hain argi geratzen den mezua, filmaren bukaeran idatzita eta hain esplizitu ematea.

2014/11/13: Lasa eta zabala
Ondo dago pelikula, Lasa eta Zabalaren auzia kontatze hutsak bai baitu meritua. Euskal Herriko historia beltzenetakoaren pasarte honek badu hemendik aurrera  kontakizun zinematografiko duina, eta ez da gutxi. Baina pelikulak baditu "zinematografikoki" hainbat arazo, nire ustez. Hasieran du nabarmenena. Pelikularen lehen ordu erdia igaro arte, ez dakigu zein izango den protagonista. Lasa eta Zabalari segika hasten da filma, Alicanteko poliziari gero, eta Iruinen rola jokatzen duen Unax Ugalderekin geratu arte, noraezean dabil apur bat, nire ustez. Ikuspuntua zeinena izango den argi geratzen denean, hasten da pelikula ere kilateak irabazten. Eta, hala ere, Iruinen pertsonaiari "pertsona"ren ikuspuntua falta zaiola iruditzen zait, bere abokatu lanaren kanpoko bizitza, alegia. Bestalde, Iruinen pertsonaian sakontzeko, abokatuari laguntzaile "fiktizio" hori gehitzea ere, gutxien-gutxienez zalantzagarria zait: batetik, errealitateari hain lotuta dagoen pelikula batean, kontaera desbirtuatzen duelako (batez ere, benetan gertatua ezagutzen dugunontzat); bestetik, helburu zinematografikoekin egina izanik ere, lortzen den emaitza irregularra delako: tramari egiten dion ekarpena nabaria eta onuragarria da, baina pertsonaia zuriegia da nire ustez, planoegia, zintzoegia, xaloegia, "aingeruegia" infernu beltzenean. Lan txukuna "Lasa eta Zabala", baina zinematografikoki irregularra.

2014/11/10: 20000 days on earth
Nick Cave musikariari buruzko rockumental ederra. Bere sorkuntza-prozesuari buruz, baina batez ere zuzenekoen magiari buruz dotore -eta in crescendo- diharduen pelikula ona.


2014/10/29: Magical girl
Oso ona! Badu zerbait pelikulak, berezia egiten duena, eta nik uste tonoa dela, pelikularen tonoa. Almodovarrena izan zitekeen istorio melodramatiko bat abiapuntu gisa hartuta, kontatzeko tono askoz sosegatuagoarekin, emaitza berezia lortzen du. Ikustekoa!

2014/10/22: Relatos salvajes
Ona. Batez ere, azken laburra gustatu zitzaidan, baina denek dute maila ona.


2014/10/01: Lucy
Eskasa

2014/09/22 - 2014/09/29 (Zinemaldikoak)
Pasolini (A. Ferrara): Ona

Boyhood pelikulako irudi bat

[+gogoratzea ere merezi ez duten beste bi pelikula]


2014/09/15: Boyhood (R. Linklater)
Haurtzarotik nerabezarorako jauzia, bizitzari zentzua hartu nahi dion protagonistaren begietatik. Ona da pelikula, oso ona, baina saldu zidaten maisulanetik urrun samar geratu zait (akaso, espektatiba handiegiak nituen). Nire ustez, guraso bananduen pertsonaietan dago pelikula honen altxorra: ondo baino hobeto definituak, bata besteari kontrajarriak, bizitzaren filosofia (ustez) desberdinei atxikita bakoitza. Bizitzaren absurdua, poliki kontatua (eta 12 urteko errodaje baten beharrik gabe egin zitekeena, emaitzari kalterik eragin gabe).

...iruzkin gehiago jarraian...

Harri txintxarren terapia

Uste dut Cortázar izan zela esan zuena nostalgia dela sorkuntzarako motor indartsuena.

Bere nostalgia dauka jende askok iaztik, Rayuela argitaratu zela 50 urte bete baitziren 2013an, eta jaio zela ehun urte beteko baitira aurtengo abuztuan. Egingo dizkiote omenaldiak, berrargitaratuko dituzte bere liburuak. Bada, beraz, nahiko aitzakia bere liburuak irakurri edo berrirakurtzeko. 

XX. mendeko ipuingile onenetarikotzat dauka hainbatek, baina Rayuela nobelagatik ezagutzen dute gehienek, honek eman baitzion nazioartean ospea. Oraintsu egin dudan berrirakurketan, txundituta geratu naiz beste behin: izugarria da Cortázarren kontatzeko modua (irakurri lehen paragrafoa adibide gisa: gogoangarria da ¿Encontraría a la Maga? galderarekin hasten den hasiera), eta hori gutxi balitz, pertsonaia bikainak sortzeko gaitasuna dauka (antiheroi gisa sortutako Horacio Oliveira memorablea da, eta la Maga, berriz, literaturaren historiako emakume liluragarrienetakoa dela ezin uka). Ez da irakurketa errazeko liburua, baina literatura onaren plazeraz gozatu nahi baduzu, jarri zure mesanotxean lehenbailehen. Ez zaizu damutuko.

Nostalgiaz ari da La grande bellezza film italiar ezinbestekoa ere. Cortázarren eran baina bere estilo propioan, estetika txundigarriarekin eta pertsonaia bikainekin ondu du Sorrentinok edertasunaren —gaztetasunaren— galerari buruzko pelikula itzel hau. Igarotako urteen mirak eta heriotzaren nolabaiteko gertutasunak ataka existentzialista estuan jartzen du protagonista gautxoria bere 65. urtebetetzeaz geroztik, eta haren urratsei segika, eta Erromaren dotorezia heldua metafora gisa hartuta, ipuin txikiz osatutako collage ezin ederragoa osatzen du zuzendari italiarrak, une askotan Fellini gogora ekartzen duen surrealismo finarekin.

2013ko pelikula onenak

Aurten pelikula hauek soilik ikusi ditudala aitorturik (nahi baino gutxiago, baina zer egingo zaio...), hauek dira gehien gustatu zaizkidan bostak:

1) La gran belleza

Bart Amets bat izan nuen

Ibai Lemon -CC (aitortu-ezKomertzial-partekatuBerdin)-

Informatika eta bertsolaritza uztartuta egindako lanengatik, baina batez ere azken bost bertsolari txapelketa nagusien analisi estatistikoa Mintzolan aurkezteagatik gonbidatu gintuzten BECeko terraza zientifikora. Terraza zientifikoa!, tumatxa!, izen ponpoxoagorik, nekez. Eta IXA taldearen izenean joan ginen, bai gustura joan ere. Exhibition Center erraldoiaren atarian genuen hitzordua, handik eta hemendik etorritako kantu inprobisatuaren hainbat ikertzailerekin batera. 50 bat lagun, asko kataluniarrak, eta airean erreferendum usaina. Kartzelakoan tokatu baietz, egin nion apustu nire buruari, eta eskerrak!, etxea galduko nukeen bestela. Etxea galdu, eta txapela irabazi? Baina has gaitezen hasieratik.

Aita izena kanta beharrak (aitatasunaren ajeak eta biajeak XIII)

Ebakuntza egin diote aitari duela hiru aste, bihotzekoa, eta ez nolanahikoa gainera. Etxean da honezkero, eta primeran ari da errekuperatzen zorionez. Ondo bidean, "bizitza normala" egiteko moduan izango da laster. Horixe nahi genuke!

Trantze gogorra da halako operazio batena, bai operatu behar dutenarentzat, baina baita ingurukoentzat ere. Ez zen samurra izan kirofanorainoko bidea: aita, zeladorea lagun, ohatilan etzanda ebakuntzarako “trajearekin”, eta etxekoak aldamenean, aitari hauspoa ematen saiatzen. Poliklinikako langileek igogailuko sabaian jarritako pegatinari begira gogoratzen dut aita: "Murrizketarik ez!".

Artistak maitatzearen arteaz

Cuttie and the boxer pelikulako fotograma bat

Pasa den Donostiako Zinemaldian pelikula bitxi eta gomendagarri bat ikusteko aukera izan nuen: Cuttie and the boxer. Japoniar margolari bikote baten istorioa kontatzen du filmak, dokumental formatuan. New York-era bere arte-ibilbideari bultzada bat ematera iritsi berri den neska gazte batek gizonezko margolari bat ezagutzen du honen arte-galeria bisitatzera joanda, eta gizonaren artista planta orbanik gabeak txundituta berarekin maitemintzen da, eta haurdun geratzen segituan. Gizona, artista izateaz gain, ordea, zurrutero galanta da, eta ez du bere gain hartzen haurra zaintzeko erantzukizuna, halako moduz ezen emakumeak berak bakarrik atera behar baititu aurrera etxeko-lanak eta umearekikoak, uko eginez bere artista-senari eta margotzeko grinari, gizonak bere artista-ibilbide halamoduzkoa jorratzen segi dezan.

Pelikulak eragiten dituen hainbat gogoetaren artean (gizonak azpiratutako emakumea, artearen historia kanonikoan emakumeen aipamen urria...), beste bat gailendu zitzaidan niri, eta uda honetan irakurritako saiakera batekin lotu nuen segituan: "Maitatzearen arteaz" da liburuaren izenburua, Erich Fromm da egilea, eta maitasunari buruzkoen artean erreferentziazkoa omen da. 

Askatasunaren nostalgia

         - Ama, joango naiz behera?

         (baimena eskatzea ere)

         Baina hala izan zen, edo hala gogoratzen dut, akorduak edonor saltzeko duen eskrupulurik eza gorabehera: abuztuko, ez, uztaileko arratsalde sargori bat, eta bat-batean zaparrada (lehentxeago trumoiak, lehentxeago haizea bazterrak astintzen, lehentxeago bero-sapa menderakaitz hura), eta ni etxeko leihoan, hondartzatik iritsi berria, udaletxeko plazan tanta lodiak kotxeen sabaietan erortzen ikusten, hots berezi hura, latorrizko danborra, eta...

         - Ama, joango naiz?

         (galdetzea ere; zintzoak ginen, alajaina!)

         Jendea oroitzen dut, txaparrotan, hondartzako motxilarekin arkupetan zain, leihotik begira auzokoak, galernaren enbatak bertaratuta, soinuaren sorgorrak erakarrita (imanaren indarra baitu udako ekaitzak).