Bere
nostalgia dauka jende askok iaztik, Rayuela argitaratu zela 50 urte
bete baitziren 2013an, eta jaio zela ehun urte beteko baitira
aurtengo abuztuan. Egingo dizkiote omenaldiak, berrargitaratuko
dituzte bere liburuak. Bada, beraz, nahiko aitzakia bere liburuak
irakurri edo berrirakurtzeko.
XX. mendeko ipuingile onenetarikotzat dauka hainbatek, baina Rayuela nobelagatik ezagutzen dute gehienek, honek eman baitzion nazioartean ospea. Oraintsu egin dudan berrirakurketan, txundituta geratu naiz beste behin: izugarria da Cortázarren kontatzeko modua (irakurri lehen paragrafoa adibide gisa: gogoangarria da ¿Encontraría a la Maga? galderarekin hasten den hasiera), eta hori gutxi balitz, pertsonaia bikainak sortzeko gaitasuna dauka (antiheroi gisa sortutako Horacio Oliveira memorablea da, eta la Maga, berriz, literaturaren historiako emakume liluragarrienetakoa dela ezin uka). Ez da irakurketa errazeko liburua, baina literatura onaren plazeraz gozatu nahi baduzu, jarri zure mesanotxean lehenbailehen. Ez zaizu damutuko.
Nostalgiaz ari da La grande bellezza film italiar ezinbestekoa ere. Cortázarren eran baina bere estilo propioan, estetika txundigarriarekin eta pertsonaia bikainekin ondu du Sorrentinok edertasunaren —gaztetasunaren— galerari buruzko pelikula itzel hau. Igarotako urteen mirak eta heriotzaren nolabaiteko gertutasunak ataka existentzialista estuan jartzen du protagonista gautxoria bere 65. urtebetetzeaz geroztik, eta haren urratsei segika, eta Erromaren dotorezia heldua metafora gisa hartuta, ipuin txikiz osatutako collage ezin ederragoa osatzen du zuzendari italiarrak, une askotan Fellini gogora ekartzen duen surrealismo finarekin.
Formularik
ez dago nobela —pelikula— on bat egiteko (formulak haustean
datza, agian, formula sekretua), baina, hain desberdinak izanagatik,
aipatutako bi lanek dituzten antzekotasunek ematen digute pistaren
bat: a) kontatzeko modua liluragarria da bi lanetan, eta are
garrantzitsuagoa dena, kontatzen denaren mesedetan dago kontaera,
betiere kontatzen dena estali gabe; b) kontatzen denak mamia dauka;
azaleko gauzei erreparatzea ondo dago tarteka, baina zuri eta niri
kezkatu/beldurtu/min egin/hunkitu egiten gaituzten kontuei buruz ari
dira, oro har; c) pertsonaiak ondo eraikita daude, ondo
karakterizatzeaz gain indarra eta sinesgarritasuna dute, istorioak
nola. Horrela esanda, a, b, c, erraza dirudi. Kontua da oso zaila
dela a b c horietako bakoitza ondo egiten.
Gauza
bat segurua da: literatur lan bat —pelikula bat—, bikaina bada,
berrirakurtzeko/berrikusteko gogoa sartuko zaizu, klasikoekin
gertatzen den zerbait da, ez da kasualitatea. Bide batez esanda,
Rayuela da
berrirakurri dudan liburu bakarrenetarikoa. La grande
belleza bigarren aldiz ikusteko
irrikan nago (zinematan dago oraindik!, ez galdu aukera!, ez da-eta
telebistan ikustekoa).
Bigarren
irakurraldian, kuriosoa da, Rayuelari
ahulguneak eta guzti aurkitu dizkiot. Lehen bikainak iruditu
zitzaizkidan pasarteak, orain ez zaizkit hain onak iruditu; aitzitik,
lehen garrantzirik eman ez nien batzuk apartak iruditu zaizkit orain.
Norbera ere aldatzen doan seinale, bizirik gauden seinale. Auskalo!,
igual irudituko zait liburu arrunt bat, hemendik hamar urtera.
Film
italiarrak garai hobeen nostalgia badu kontakizunaren motor gisa,
galdutako maitasunaren bihozmina du sorburutzat Rayuelak.
Bizitza bere osotasunean dastatu nahi eta ezin dabil Horacio
Oliveira, kasik bere
alderantzizkoa den la Maga
zoragarriarekin elkartzeko aukera kasualitatearen esku utzita.
Azkenean ez zaio nostalgia besterik geratuko, flamenkoz hustutako
terraza baten moduko nostalgia eder eta mingarria soilik.
Parisen
hil zen Julio Cortázar, duela 30 urte. Nostalgiko sendaezinak
Montparnasseko kanposantura joaten zaizkio bisitan. Udazkeneko
egun euritsuetan, harri txintxarrak jartzen dizkiote hilobi gainean.
iruzkinik ez:
Argitaratu iruzkina
Egin hemen zure iruzkina edo kritika..
Mila esker!
Bertol